કનકાઈ માતા મંદિર, ગુજરાત, ભારતના ગીર રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાનમાં આવેલું, દેવી કનકાઈ માતાને સમર્પિત એક આદરણીય હિન્દુ મંદિર છે. મંદિરની ઉત્પત્તિ સ્થાનિક દંતકથાઓ અને ઐતિહાસિક અહેવાલોથી ભરપૂર છે.

ઐતિહાસિક પૃષ્ઠભૂમિ: સ્થાનિક માન્યતા મુજબ, કનકાઈ શહેરની સ્થાપના રાજા કનક ચાવડાએ 8મી સદીમાં કરી હતી,જેમાં દેવી કનકાઈ નગરના પ્રમુખ દેવતા તરીકે સ્થાપિત થઈ હતી.

અન્ય એક દંતકથા મંદિરની ઉત્પત્તિને એક સમર્પિત અનુયાયી દ્વારા અનુભવાયેલી દૈવી દ્રષ્ટિને આભારી છે, જે દેવી દ્વારા આશીર્વાદિત હોવાનું માનવામાં આવતા સ્થળ પર તેનું બાંધકામ તરફ દોરી જાય છે.

જૂનાગઢથી દરરોજ સવારે 8 વાગ્યે ઉપડતી બસ છે, મંદિરમાં એક કલાક રોકાય છે અને સવારે 9:45 વાગ્યે પરત ફરવા માટે રવાના થાય છે.

માર્ગ દ્વારા: ગીર રાષ્ટ્રીય ઉદ્યાન જૂનાગઢથી 60 કિમી દૂર છે, જે મુલાકાત લેવા માટેનું સૌથી સામાન્ય સ્થળ છે, અને અમદાવાદથી 360 કિમી દૂર છે. મુખ્ય કેન્દ્ર સાસણ ગીર છે જ્યાં રેલ્વે સ્ટેશનની સામે વન વિભાગ દ્વારા જાળવવામાં આવેલું ફોરેસ્ટ ગેસ્ટ હાઉસ છે. સાસણ તેમજ નજીકના સ્થળોએ હોટલ અને ગેસ્ટ-હાઉસ છે. મંદિરમાં ખાનગી વાહનો દ્વારા પહોંચી શકાય છે. સ્થળની મુલાકાત લેવા માટે સ્થાનિક ટેક્સી ભાડે લેવી વધુ સારું છે.

હવાઈ માર્ગ: નજીકનું એરપોર્ટ રાજકોટ છે પરંતુ તે ભારતના મુખ્ય એરપોર્ટ સાથે સારી રીતે જોડાયેલ નથી, તેથી યોગ્ય એરપોર્ટ અમદાવાદ છે. અમદાવાદથી ટ્રેન કે વાહન દ્વારા જઈ શકાય છે. કંકાઈમાં મોટાભાગના દિવસોમાં વાતાવરણ હળવું રહે છે.

ॐ कुलदेवीये च विधमहे | गीरवासिनी च धीमही। तन्नो कनके प्रचोदयात ||

શુકલતીથના મુખ્ય આકર્ષણો

૧. શ્રી શુકલેશ્વર મહાદેવ મંદિર

શુકલતીથનું આ પૌરાણિક મંદિર ખૂબ જ પવિત્ર માનવામાં આવે છે. માન્યતા મુજબ ચાણક્યને ભગવાન શિવે મુક્તિ માટે માર્ગદર્શન આપ્યું હતું અને તેઓએ જ્યાં શ્યામ રંગ સફેદમાં પરિવર્તિત થયો તે સ્થળ એટલે શુકલતીથ. અહીં શ્રી શુકલેશ્વર તરીકે શિવલિંગ સ્થાપિત છે. માન્યતા છે કે અહીં પૂજા કરવાથી પાપોનો નાશ થાય છે અને ઇચ્છાઓ પૂર્ણ થાય છે.

૨. ઓંકારનાથ વિષ્ણુ મંદિર

આ મંદિરમાં એક વિશાળ શ્વેત વિષ્ણુજીની પ્રતિમા છે, જે નર્મદા નદીમાંથી પ્રગટ થયેલ છે એવી માન્યતા છે. આ પ્રતિમા રેતથી બનેલી છે છતાં તે સફેદ પથ્થર જેવી દેખાય છે.

૩. કાર્તિક પૂનમ મેળો

દર વર્ષે કાર્તિક મહીનાની પૂર્ણિમાએ અહીં ભવ્ય મેળો ભરાય છે. હજારો ભક્તો નર્મદા નદીમાં પવિત્ર સ્નાન માટે અહીં આવે છે અને ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લે છે.

૪. કબીરવાડ

નર્મદા નદીમાં આવેલા એક દ્વીપ પર સ્થિત, કબીરવાડ એક વિશાળ વટવૃક્ષ માટે પ્રખ્યાત છે જે લગભગ 2.5 એકર વિસ્તારમાં ફેલાયેલો છે. આ સ્થળ કબીરદાસજી સાથે જોડાયેલું માનવામાં આવે છે.

૫. શુકલતીથ સનસેટ પોઈન્ટ

પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય પ્રેમીઓ માટે નર્મદા નદીના કિનારે આવેલું આ સ્થળ શાંત અને આકર્ષક છે, જ્યાંથી સુંદર સૂર્યાસ્ત જોવો બહુ મનોરમ લાગે છે.